De Grote Kerk van Wijk bij Duurstede kent een rijke en eeuwenoude geschiedenis die teruggaat tot ongeveer het jaar 1300. Wat toen begon als een kleine kruiskerk groeide in de loop der eeuwen uit tot het imposante gebouw dat nu het hart van de stad vormt.
De bouwperiode van de Grote Kerk van 1300 – 1579
In 1300 werden aan Wijk bij Duurstede stadsrechten verleend en werd er een stadsmuur rond de stad gebouwd. Omstreeks die tijd is er dan ook een kerkje gebouwd op de plek waar nu de Grote Kerk aan de Markt staat. In de bijgaande tekening staat de plattegrond hiervan in groen aangegeven.
In 1365 benoemde Gijsbrecht van Abcoude III een kapittel van 12 kanunniken. Dit hield in dat de parochiekerk een kapittelkerk werd en dus een stukje belangrijker. De Grote Kerk werd weer uitgebreid. Deze situatie is op de plattegrond in rood aangegeven.
In 1456 wordt David van Bourgondië bisschop van Utrecht. In 1486 gaf hij opdracht voor de bouw van de kerktoren en vergroting van de kerk. David van Bourgondië overleed in 1496 op het Wijkse kasteel en werd in de Grote Kerk begraven.
Philips van Bourgondië, die bisschop van Utrecht was van 1517 tot 1524, heeft opdracht gegeven tot een vernieuwing van het schip, het dwarsschip en het koor van de Grote Kerk. Philips van Bourgondië overleed in 1524 en werd in de Grote Kerk begraven. Philips bleef toezien op het voortzetten van de vernieuwingen en in 1572 stond er een basiliek in Wijk bij Duurstede. Op het gewelf van de noordbeuk staat dit jaartal. Er is van 1486 tot 1572 aan de Grote Kerk gebouwd. Op de plattegrond is deze situatie in zwart aangegeven.
Het jaartal 1572 op het gewelf van de noordbeuk
Vijf jaar later, in 1579, is het koor van de kerk verbrand waarbij ook de graven van David en Philips van Bourgondië verloren zijn gegaan. Het was toen een roerige tijd in Nederland. De Reformatie was in volle gang en de Rooms Katholieke kerken gingen over naar de Protestanten. Zo ook in Wijk bij Duurstede waar in 1581 de Grote Kerk in handen kwam van de Nederduitse Gereformeerde Kerk.
Vijf jaar later, in 1579, is het koor van de kerk verbrand waarbij ook de graven van David en Philips van Bourgondië verloren zijn gegaan. Het was toen een roerige tijd in Nederland. De Reformatie was in volle gang en de Rooms Katholieke kerken gingen over naar de Protestanten. Zo ook in Wijk bij Duurstede waar in 1581 de Grote Kerk in handen kwam van de Nederduitse Gereformeerde Kerk.
Sinds 1965 staat de Grote Kerk officieel geregistreerd als rijksmonument.